Koń fryzyjski (tzw. fryz) – rasa koni zimnokrwistych pochodząca z historycznej krainy Fryzji (w dzisiejszej Holandii). Charakterystyczną cechą tych koni jest ich zazwyczaj kare (rzadziej skarogniade) umaszczenie, bujna grzywa, ogon i szczotki pęcinowe oraz wysokie i efektowne chody.
Wzrost
Współczesny fryz jest średniego kalibru. Preferowany wzrost trzyletniego konia to 160 cm wysokości w kłębie, a minimalny to 154 cm dla klaczy stadnej, dla klaczy ster jest to 156 cm, natomiast dla klaczy Kroon 158 cm i tyle samo dla licencjonowanego ogiera. Nie istnieje górna granica wzrostu, więc zdarzają się konie o wysokości 180 cm w kłębie. Podczas oceniania główną rolę odgrywa harmonia budowy, a także jakość chodów.
Budowa
- Głowa – odpowiednio długa; oko duże, błyszczące i inteligentne; uszy stosunkowo małe, z nachylonymi ku sobie końcami; profil lekko szczupaczy lub prosty; całość musi sprawiać wrażenie szlachetności;
- Szyja – wyniosła, o lekko łabędzim profilu, odpowiednio długa i dobrze umięśniona, wysoko osadzona;
- Kłoda – dobrze umięśniona, dość długa ale nie za długa, dopuszczalny nieco miękki grzbiet, kłoda musi być głęboko związana z piersią, łopatka jest lekko skośna, żebra nie mogą być beczkowate;
- Kończyny przednie – proste, pęcina nachylona do podłoża pod kątem 45 stopni, rozstawione o szerokość kopyta;
- Kończyny tylne – długie udo, staw skokowy o kącie 150 stopni, pęcina nachylona do podłoża pod kątem 55 stopni.
Chody
- Stęp – sprężysty i silny;
- Kłus – zamaszysty, z silnym odbiciem zadu, ma sprawiać wrażenie lekkości, musi być wyraźna faza zawieszenia z mocnym zgięciem w stawach;
- Galop – rytmiczny, okrągły, z zadu.
We współczesnej selekcji duży nacisk kładzie się na poprawienie pracy zadu przy zachowaniu specyfiki ruchu.
Charakter
Wyróżnia je bardzo dobry charakter, chęć współpracy z człowiekiem, ufność i mała skłonność do narowów.
Maść
Jedyną dopuszczoną maścią jest kara. Ogiery starające się o licencję hodowlaną muszą być w odcieniu kruczym, w wypadku kiedy ogier jest w odcieniu wronim nie zostanie dopuszczony do rozrodu. Jedyną odmianą akceptowaną jest mała gwiazdka na czole, przy czym wyłącznie u klaczy i wałachów.
Hodowla
Hodowla koni fryzyjskich podlega ścisłej selekcji i opiera się o szereg zasad wytyczanych przez Holenderski Związek Hodowców Koni Fryzyjskich, któremu podlegają wszystkie inne organizacje hodowlane w różnych krajach. Związek jest jedynym organem uprawnionym do oceny koni i wpisywania ich do księgi stadnej. Najsurowiej oceniane są ogiery. Dzięki takiej selekcji, pielęgnowane cechy rasowe są głęboko zakorzenione i zachowane przez wiele lat hodowli tych koni.
Fryzy pochodzą od prymitywnego konia leśnego. Uż\ywane były niegdyś szczególnie przez germańską i fryzyjską jazdę jako konie ogólnoużytkowe. Do 1609krzyżowano je z końmi Półwyspu Iberyjskiego (andaluzyjskie i lusitano). Fryz miał swój wkład w kształtowanie brytyjskich ras kuców Dales i Fell, a poprzez old english black wziął także udział w tworzeniu rasy Shire. Koń oldenburski i Dole Gudbrandsdal są blisko spokrewnione z koniem fryzyjskim.